Phân tích nội dung quy luật phủ định
của phủ định

Trong quá trình vận động và phát triển, sự vật mới được ra
đời trên cơ sở khẳng định và phủ định sự vật cũ. Khi hai mặt mâu thuẫn đấu
tranh với nhau mà vượt qua giới hạn độ thì sự vật mới ra đời, phủ định biện
chứng có mặt. Thế nhưng sự vật không dừng lại ở đó mà nó lại tiếp tục đấu tranh
giữa các mặt mâu thuẫn mới và một lần nữa cái mới đó bị cái mới hơn phủ định.
Quá trình phủ định hai lần đó được gọi là Phủ định của phủ định và từ đây “sự
vật mới hoàn thành một chu kỳ phát triển”.[1]
Quá trình phủ định cái phủ định của sự vật đó làm xuất hiện những sự vật mới là
kết quả tổng hợp tất cả các yếu tố tích cực mới được bổ sung và từ những lần
khẳng định và phủ định trước đó. Quy luật phát triển liên tục, điểm kết thúc
của chu kỳ này lại là điểm bắt đầu của một chu kỳ mới. Do vậy, kết quả phủ định
cái phủ định luôn luôn bao giờ cũng có hình thức mới hơn, có nội dung toàn diện
và phong phú hơn những cái ban đầu.
Tuy nhiên, sự tiến lên của sự vật không theo con đường thẳng tắp mà được diễn
ra theo hình “xoắn ốc”. Bởi “sự phát triển theo đường “xoắn ốc” là biểu thị sự
rõ ràng, đầy đủ các đặc trưng của quá trình phát triển biện chứng của sự vật:
tính kế thừa, tính lặp lại, tính tiến lên”.[2]
Khi nghiên cứu về Quy luật phủ định của phủ định chúng ta không nên máy móc
trong nhận thức. Nghĩa là chúng ta không nên khăng khăng cho rằng sự vật, hiện
tượng phải đủ hai lần phủ định mới hoàn thành một chu kỳ phát triển. Thực ra,
có nhiều sự phát triển còn cần nhiều hơn cả con số hai lần phủ định như thế,
hai lần là con số tối thiểu, chẳng hạn quá trình biến đổi trứng thành con tằm.
Do vậy, trong vấn đề nhận thức quy luật này, chúng ta cần phải linh hoạt, không
được máy móc. Không nên lấy cái cố định để ràng buộc cái bất định, nếu làm như
thế là đi sai với quy luật và đó là một sai lầm.


Liên hệ trong quá trình đổi mới ở nước ta thì Đảng đã vận dụng ntn?


Đảng ta đã vận dụng quy luật này một cách sáng tạo, tiêu
biểu và rõ ràng nhất là cuộc cách mạng tháng Tám năm 1945 - đó là xây dựng một
xã hội mới dân chủ, tiến bộ phủ định xã hội Phong kiến đã mục nát và lỗi thời.
Trong những năm đổi mới, trong hoạt động nhận thức cũng như thực tiễn Đảng ta
đã vận dụng tổng hợp tất cả các quy luật một cách đầy đủ, sâu sắc, năng động,
sáng tạo phù hợp với điều kiện cụ thể của dân tộc đưa đất nước thoát khỏi khủng
hoảng kinh tế, củng cố địa vị trên trường quốc tế và bước đầu đã gặt hái được
những thành quả đáng mừng như: gia nhập phiên chợ toàn cầu WTO, Thành viên
không thường trực Đại hội đồng Liêp hợp quốc... và phấn đấu đến năm 2020 nước
ta sẽ cơ bản là một nước công nghiệp.
Đất nước có nở hoa hay không là do tay tôi, tay bạn vun trồng. "Đừng hỏi
Tốc quốc đã làm gì cho ta, mà cần hỏi ta đã làm gì cho tổ quốc hôm nay".